Dat is het doorgaans onderbelichte uitgangspunt van de fascinerende tentoonstelling waarmee het nieuwe STAM zijn reeks tijdelijke exposities over stedelijkheid opent: 'Belichte stad' (foto: In de schaduw van Sint-Baafs, 1934, Charles Buyle © Fotomuseum Antwerpen).

Curator/scenograaf: Terenja van Dijk

licht en leven

Hoe beleeft een blinde de stad? Met die voor ziende mensen intrigerende vraag opent 'Belichte stad'. We onderzoeken daarin hoe licht en het ontbreken van licht de ontwikkeling van de stad en het stadsleven beïnvloeden. Neem de pre-industriële tijd, toen het levensritme het natuurlijke dag-nachtritme volgde. Was dat wel zo? Hoe bepaalden licht en donker wat mensen deden? Het kunstlicht zorgde in de 19de eeuw voor een ommekeer: nacht werd dag, zeiden mensen toen. Het leven veranderde ingrijpend: het economisch en het werkend leven, maar ook het sociale en zelfs het slapend leven.

dagboeken en één-minuutfilms

De tentoonstelling doet het verhaal aan de hand van documenten en dagboeken, maquettes, schilderijen, foto’s en installaties. Onder andere een dagboek van Christiaan Andriessen wordt getoond. Hij woonde in Amsterdam en tekende tussen 1805 en 1808 verschillende taferelen en schreef er rake commentaar bij. Zijn werk laat bijna fotografisch het dagelijkse leven van toen zien en toont hoe groot de rol is die licht daarin speelde. We linken Gent ook met de wereld: een video-installatie verbindt de hedendaagse stad een etmaal lang met de wereld dankzij het project ‘City One Minutes’: één-minuut-films van steden uit diverse tijdzones. Ook voor Gent werden 24 films gemaakt door verschillende filmmakers en kunstenaars.

tweelingmaquettes en glasramen

Is er een evolutie naar meer licht in de stedenbouw en in de architectuur van woningen? Heeft het modernisme het ‘lichte’ wonen uitgevonden? De tentoonstelling belicht enkele goedgekozen plekken en bouwwerken. Tweelingmaquettes gaan met een heuse zonnesimulator de lichtinval na op twee momenten in het leven van markante gebouwen.

We eindigen in de oude abdijkerk, een uitgelezen plek om na te gaan hoe licht volop symbolisch wordt ingezet: de schitterende collectie glasramen van het STAM fonkelt er, we laten zien hoe licht en propaganda, en geloof en licht naadloos samengaan, hoe lichtrijk een stad feestviert en zichzelf in het zonnetje zet…
Een van de blikvangers hier wordt het schilderij 'De Verdeelers' waarop een verlichte socialistische arbeider omgeven is door een aureool.